Người Maori là những người bản xứ của New Zealand. Họ là những người Polynesia và chiếm khoảng 1/5 dân số cả nước. Maoritanga là ngôn ngữ của họ, có liên quan với tiếng Tahiti và tiếng Hawaii.
Người Maori là những người bản xứ của New Zealand. Họ là những người Polynesia và chiếm khoảng 1/5 dân số cả nước. Maoritanga là ngôn ngữ của họ, có liên quan với tiếng Tahiti và tiếng Hawaii.
Người ta cho rằng người Maori nhập cư đến đây từ Polynesia bằng xuồng vào khoảng thế kỷ thứ 9 đến thế kỷ thứ 13. Một thời gian sau dân số của người Maori bị sụt giảm khi có những người Âu đến đây định cư. Chiến tranh và bệnh tật đã lấy mất đi nhiều người của học cho đến khi dân số chỉ còn khoảng 100,000 người. Năm 1840 đại biểu của Anh Quốc và của người Maori đã ký hiệp ước Waitangi, thiết lập quyền cai trị của người Anh và công nhận chủ quyền về đất đai của người Maori.
Ngày nay dân số của người Maori đã gia tăng lên và dân tộc này có mặt trên khắp các miền của New Zealand, nhưng phần lớn tập trung ở Đảo Bắc, nơi khí hậu ấm áp hơn. Người Maori đã thích nghi tốt trong bối cảnh xã hội của New Zealand của thế kỷ 21, nhưng họ vẫn có được nền văn hoá độc đáo của họ, và chính nền văn hoá phong phú này đã đóng góp rất nhiều cho xã hội New Zealand.
PHONG TỤC CỦA NGƯỜI MAORI
MARAE
Theo truyền thống, từ ‘marae’ dùng để chỉ marae-atea, là khoảng sân để cử hành các nghi lễ ở phía trước Nhà Hội. Từ này ngay nay thường bao gồm cả quần thể marae, trong đó có nhà hội, marae-atea và tất cả những nhà và sân có liên quan.
Một marae là tài sản chung của một hapu (một nhánh của bộ tộc) hay iwi (một bộ tộc). Mỗi marae đều có những luật lê và quy định cho những tương tác của con người với nhau và với môi trường xung quanh. Có khoảng vài trăm marae trên khắp đất nước New Zealand. Đó là nơi những truyền thống về nghệ thuật và văn hoá của người Maori thể hiện đầy đủ nhất.
NHÀ HỘI
Nhà hội là một đặc điểm nổi bật của bất kỳ marae nào. Lối kiến trúc của loại nhà này vẫn giữ từ thế kỷ thứ 12 đến nay. Nhà Moika & Wairarapa được các nhà khảo cổ học xác định là căn nhà xưa nhất ở New Zealand. Nhà này thường có hình dạng điển hình là hình chữ nhật với mái dốc đứng, mỗi nhà được đặt tên theo một vị tổ tiên trong bộ tộc. Những bức chạm khắc hoa mỹ, những tấm rèm và những rui, xà được sơn phết đều là những hiện thân của những thần thoại, truyền thuyết, những sự kiện lịch sử và những người được tôn kính. Trước kia, nhà hội được dùng làm nơi ở là chính, ngày nay nó được dùng làm cho hội họp.
WERO
Mục đích của Wero là xác định xem những người khách tới thăm với thái độ hoà bình hay có ý khác. Điều này được xác định bằng cách cử đi một chiến binh để mắng nhiếc và khích động những người khách này. Nếu đoàn người viếng thăm đến với mục đích chiến đấu và giả vờ có thái độ hoà bình thì người chiến binh đó sẽ không thể chịu đựng được và cuộc chiến sẽ nổ ra ngay trước khi những người viếng thăm được cho vào cổng. Ngày nay, Wero đã thay đổi nội dung, và được sử dụng để tiếp đón những vị khách quan trọng. Với những vị khách này wero sẽ được tổ chức để tôn vinh đoàn khách quý này.
KARANGA
Nghi thức này bắt đầu bằng những tiếng gọi của những người phụ nữ của chủ và của khách. Những tiếng gọi này được cất cao giọng và vang đi rất xa. Những tiếng gọi này bao gồm cả những câu chào đón và những câu tỏ lòng biết ơn tổ tiên và những người đã khuất.
HAKA POWHIRI
Đây là một nghi thức dùng để tiếp đón những đoàn khách có chức sắc. Nhóm chủ nhà xếp hàng trước nhà hội của họ để múa và hát những điệu hát trầm bổng trong khi nhóm khách tiến vào sân. Sau đó cả hai bên ngồi xuống ngoài sân để tiến hành các nghi thức chính thức.
KOHA
Đây là một loại quà biếu của nhóm khách tặng cho nhóm chủ nhà. Món quà này nói lên tinh thần có qua có lại, vốn là một nguyên tắc rất quan trọng trong xã hội của người Maori.
Koha không phải đơn thuần là một món quà tặng có tính chất lưu niệm. Đây là dịp để người ta trả lại những gì họ đã được nhận. Một koha phải có giá trị ít nhất bằng hoặc hơn cái mà người ta đã nhận. Trước kia khi khách đến thăm thường đem thức ăn cho chủ nhà. Ngày nay tiền được sử dụng để giúp chủ nhà trang trải những chi phí tiếp khách. Đôi khi koha được cho ở dạng khác, chẳng hạn như của cải có giá trị cao hay những món đồ có tính biểu tượng cao.
HONGI
Khi khách đến thăm, chủ nhà sẽ phát biểu. Sau khi lời phát biểu chấm dứt, cả khách và chủ cùng tiến hành nghi thức ‘hohou i te rongo’, theo đó người ta chạm trán vào nhau, cọ mũi với nhau và bắt tay. Cọ mũi là một nét đặc trưng của người Maori khi chào nhau.
KARAKIA
Karakia hay còn gọi là lễ cầu nguyện đã đóng một vai trò quan trọng trong các cuộc tụ họp mang tính xã hội của người Maori. Mục đích của karakia là tập trung tinh thần và đoàn kết con người vào một mục tiêu chung. Những cuộc cầu nguyện theo truyền thống thường liên hệ đến đấng sáng tạo và nhắc nhở mọi người về một thế giới thiên nhiên mà trong đó con người phải sống hoà hợp với nhau.
(Theo sách Một vòng quanh các nước: New Zealand)
Với một chuyến du lịch, New Zealand ở trong tầm mắt bạn là hình ảnh sống động, con người hài hoà, thiên nhiên trong lành, không còn là những con chữ khô khan trên màn ảnh.
